MEN – owski projekt nowego rozporządzenia w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli zawiera następujące kryteria jakim będą oceniani nauczyciele na poszczególnych stopniach awansu zawodowego:
Nauczyciel Stażysta:
- Poprawność merytoryczna i metodyczna prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
- Umiejętność wyszukiwania nowych form i metod pracy odpowiednich do prowadzenia przydzielonych zajęć, w tym umiejętności informacyjnych;
- Dbałość o bezpieczeństwo uczniów;
- Wspieranie rozwoju ucznia, zwłaszcza poprzez motywujący sposób oceniania procesu edukacyjnego;
- Kształtowanie i rozwijanie wśród uczniów prawidłowych postaw moralnych, społecznych i obywatelskich;
- Uczestniczenie w zespołach zadaniowych;
- Znajomość i przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły w której nauczyciel jest zatrudniony;
- Umiejętność wskazywania swoich słabych i mocnych stron, w tym umiejętność dokonywania samooceny;
- Poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym doskonalenia zawodowego;
- Otwartości na współpracę, w tym konsultacji z opiekunem stażu i innymi nauczycielami, poprawności w posługiwaniu się językiem polskim, kultury osobistej;
- Odpowiedniej postawy moralnej i etycznego postępowania;
- Prowadzenia i organizowania pracy z poszanowaniem różnorodności uczniów w sposób zapobiegający wykluczeniu społecznemu;
- Znajomości podstawowych procedur obowiązujących w szkole;
- Przestrzegania porządku pracy;
- Poprawności prowadzenia dokumentacji szkolnej, w tym dokumentacji przebiegu nauczania;
- Umiejętności współpracy z rodzicami, w tym współpracy na rzecz społeczności lokalnej;
- Uczestniczenia w pozalekcyjnej działalności szkoły;
Jak widać, co najmniej osiem z powyższych punktów ma tak ogólny charakter i stawia przed nauczycielami tak trudne do zmierzenia zadania, że nie łatwo je będzie udokumentować. Bo jak udowodnić komuś, że jest się „otwartym na współpracę”, „umiejętnie współpracuje z rodzicami” lub prawidłowo wskazało się swoje „słabe i mocne strony”?
Nauczyciela kontraktowego obowiązywać mają te same kryteria, co stażystę plus dziewięć dodatkowych:
- Umiejętność planowania, organizowania i prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia;
- Umiejętność diagnozowania potrzeb ucznia oraz indywidualizowania pracy z tym uczniem;
- osiąganie pozytywnych efektów swojej pracy, umiejętność analizowania tych efektów oraz wykorzystywania wniosków z efektów swojej pracy do doskonalenia procesu dydaktyczno – opiekuńczo – wychowawczego;
- Umiejętność wykorzystywania w swojej pracy narzędzi multimedialnych i informatycznych
- Wykorzystywanie w swojej codziennej pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w ramach doskonalenia zawodowego, zwłaszcza na szkoleniach z zakresu psychologii, pedagogiki, dydaktyki oraz prawa;
- Dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami szkoły;
- Właściwe realizowanie powierzonych funkcji, w tym zwłaszcza wychowawcy klasy i opiekuna samorządu szkolnego;
- Otwartość na współpracę z innymi nauczycielami i dyrektorem szkoły w realizacji zadań szkoły, w tym aktywny udział w zespołach wewnątrzszkolnych;
- Współorganizowanie i aktywne uczestniczenie w wydarzeniach na rzecz społeczności lokalnej;
Z powyższej listy co najwyżej dwa lub trzy kryteria są tak sformułowane, że nauczyciel może spróbować je udokumentować. Ocena pozostałych zależeć będzie niemal wyłącznie od dobrej woli dyrektora.
Nauczyciel mianowany będzie musiał spełnić wszystkie kryteria nałożone na kontraktowych i stażystów oraz siedem dodatkowych.
- Podejmowanie nowatorskich rozwiązań wspierających rozwój ucznia;
- Prowadzenie zajęć otwartych dla nauczycieli i dla rodziców oraz omawianie tych zajęć;
- doskonalenie wiedzy i umiejętności niezbędnych do realizacji zadań dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych, zwłaszcza w zakresie pedagogiki, psychologii, dydaktyki oraz prawa;
- Umiejętność diagnozowania swoich potrzeb rozwojowych oraz potrzeb szkoły i świadomego dobierania form doskonalenia zgodnych ze zdiagnozowanymi potrzebami;
- Umiejętność wykorzystywania efektów doskonalenia zawodowego w swojej pracy oraz wykorzystania zdobytych kompetencji w podnoszeniu jakości pracy szkoły;
- Właściwego realizowania powierzonych funkcji, zwłaszcza opiekuna stażu, opiekuna praktyk, przewodniczącego zespołu zadaniowego nauczycieli, koordynatora wolontariatu oraz koordynatora projektu;
- Podejmowania nowatorskich działań na rzecz szkoły;
W tym przypadku większość kryteriów jest praktycznie niemożliwa do udokumentowania.
Nauczyciel dyplomowany nie dość, że będzie musiał spełnić kryteria obowiązujące stażystów, kontraktowych oraz mianowanych, to ministerstwo dołożyło mu dodatkową pulę wymagań:
- Monitorowanie efektów swoich działań i utrzymanie tych efektów na wysokim poziomie;
- Prowadzenie co najmniej raz w roku szkolnym zajęć otwartych dla innych nauczycieli, zwłaszcza dla nauczycieli stażystów i kontraktowych oraz omawianie tych zajęć;
- Upowszechnianie dobrych praktyk edukacyjnych;
- Wykorzystywanie w codziennej pracy doświadczeń zdobytych w związku z pełnieniem funkcji lub realizowaniem zadań związanych z oświatą poza szkołą;
- Podnoszenie swoich kompetencji zawodowych z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, zwłaszcza w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
- Podejmowanie przydatnych działań oraz poszerzanie działań szkoły w zakresie dydaktycznym, opiekuńczym lub wychowawczym, adekwatnych do potrzeb szkoły;
Ponadto nauczyciel dyplomowany będzie musiał spełniać co najmniej jedno z czterech dodatkowych wymagań a jeśli aspiruje do specjalnego dodatku 500+ (507 złotych od 2022 roku), to dwa z przytoczonych poniżej:
- Opracowanie i wdrożenie programów, innowacji i działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły i placówki, zwłaszcza z uwzględnieniem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
- Współpracowanie z podmiotami zewnętrznymi działającymi na rzecz dziecka;
- Opracowanie autorskiej publikacji z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka, spełniającej kryteria poprawności merytorycznej lub badawczej;
- Przeprowadzenie i analizowanie badań naukowych z zakresu oświaty, zwłaszcza związanych ze specyfiką i potrzebami szkoły, oraz wykorzystywanie wyników tych badań do podnoszenia jakości pracy szkoły.
Droga do dodatku dla dyplomowanego nie będzie łatwa. To w sumie 41 wymagań. Wystarczy, że nauczyciel zaliczy wpadkę przy którymś z kryteriów i otrzyma jedną negatywną opinię, a rozpłyną się jego szanse na ocenę wyróżniającą (a tym samym na większe wynagrodzenie). Przy wielu niejasno sformułowanych kryteriach łatwo będzie sterować liczbą wyróżnień, a tym samym dodatków.